Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μία συχνή νόσος που χαρακτηρίζεται από επίμονα συμπτώματα κυρίως από το αναπνευστικό σύστημα και από μόνιμο περιορισμό της ροής του αέρα¹.

Η ΧΑΠ αποτελεί σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως. Τις επόμενες δεκαετίες η συχνότητά της αναμένεται να αυξηθεί εξαιτίας της συνεχιζόμενης έκθεσης σε βλαπτικούς παράγοντες και της γήρανσης του πληθυσμού^1,2. Η σημαντική έκθεση των πνευμόνων σε βλαπτικά σωματίδια ή αέρια έχει επιβλαβή επίδραση στους αεραγωγούς των πνευμόνων και στις κυψελίδες των πνευμόνων¹. Στις κυψελίδες των πνευμόνων γίνεται η ανταλλαγή των αερίων οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα μεταξύ αίματος και αναπνεόμενου αέρα³.Το κάπνισμα είναι παγκοσμίως ο πιο συχνός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη ΧΑΠ. Άλλους σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη και εξέλιξη της ΧΑΠ αποτελούν η περιβαλλοντική έκθεση, η επαγγελματική και η οικιακή έκθεση (από την καύση ξύλων και βιομάζας). Παράγοντες που επίσης έχουν σημασία είναι οι γενετικοί (γονιδιακοί) παράγοντες, η ηλικία και το φύλο, οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη και εξέλιξη των πνευμόνων (ενδομήτρια ανάπτυξη και παιδική ηλικία), οι λοιμώξεις κ.α¹.

H δύσπνοια είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της ΧΑΠ. Συνήθως έχει χρόνια και προοδευτική, σταδιακή επιδείνωση. Αποτελεί πολύ σημαντική αιτία αναπηρίας και άγχους που σχετίζεται με τη νόσο¹. Ο βήχας είναι επίσης ένα σημαντικό σύμπτωμα. Μάλιστα μπορεί να είναι το πρώτο και μοναδικό σύμπτωμα για κάποιο αρχικό χρονικό διάστημα και να μην λαμβάνει από τον ασθενή τη δέουσα σημασία γιατί λανθασμένα θεωρείται ως μία αναμενόμενη και άνευ σημασίας συνέπεια του καπνίσματος ή της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Ο χρόνιος αυτός βήχας μπορεί και να συνοδεύεται από πτύελα ή μπορεί να μην υπάρχει απόχρεμψη. Άλλα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι το συσφιγκτικό αίσθημα στο θώρακα και η παρουσία συριγμού, η οποία ανήκει και στα ακροαστικά ευρήματα κατά την κλινική εξέταση. Η συμπτωματολογία μπορεί να έχει διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας ή της εβδομάδας με ένα ποσοστό ασθενών να αναφέρουν πιο έντονα συμπτώματα το πρωί^1,4. Άλλα συμπτώματα είναι το αίσθημα κόπωσης, η ανορεξία και η απώλεια βάρους. Σε κάθε περίπτωση ο ασθενής είναι σημαντικό να αναζητήσει ιατρική εκτίμηση τόσο για τη συμπτωματολογία όσο και για τη διαφορική διάγνωση από άλλα νοσήματα που μπορεί να εμφανίζονται με παρόμοια κλινική εικόνα¹.

Σε κάθε ασθενή με συμβατή συμπτωματολογία (π.χ. δύσπνοια, χρόνιο βήχα, πτύελα) σε συνδυασμό με έκθεση σε παράγοντες κινδύνου πρέπει να γίνεται έλεγχος για ΧΑΠ. Η σπιρομέτρηση είναι η πιο απλή εξέταση για τη διάγνωση της ΧΑΠ. Με τη σπιρομέτρηση επιβεβαιώνεται ο μόνιμος περιορισμός της ροής του αέρα. Η σπιρομέτρηση λοιπόν σε συνδυασμό με το χαρακτήρα και την ένταση των συμπτωμάτων του ασθενούς, το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και της οικογένειάς του, άλλα νοσήματα από τα οποία πάσχει, καθώς και την έκθεσή του σε παράγοντες κινδύνου (όπως για παράδειγμα το κάπνισμα) θα θέσουν τη διάγνωση της ΧΑΠ¹.

Στην πορεία της ΧΑΠ μπορεί να συμβούν παροξύνσεις. Οι παροξύνσεις της ΧΑΠ είναι επεισόδια στα οποία υπάρχει οξεία επιδείνωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων (συνήθως δύσπνοια, αυξημένη παραγωγή πτυέλων, πυώδη πτύελα, βήχας, συριγμός) και της συνολικής φυσικής κατάστασης του ασθενούς. Η πιο συχνή αιτία τους είναι οι λοιμώξεις του αναπνευστικού. Οι παροξύνσεις ανάλογα με τη σοβαρότητά τους απαιτούν αντίστοιχα περαιτέρω κατάλληλη θεραπεία. Οι παροξύνσεις επηρεάζουν αρνητικά την κατάσταση της υγείας, τις νοσηλείες των ασθενών και την πρόοδο της νόσου^1,5.

Η ΧΑΠ συχνά συνυπάρχει με άλλα νοσήματα. Η συνύπαρξή της με άλλα νοσήματα όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι αρρυθμίες, η υπέρταση, ο καρκίνος του πνεύμονα, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, η κατάθλιψη και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην πορεία και στην πρόγνωση της ΧΑΠ, αλλά και στη θνησιμότητα από αυτή¹.

Στη θεραπεία της ΧΑΠ παίζει ρόλο η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αλλά και άλλες μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Η διακοπή του καπνίσματος είναι επιλογή κλειδί στην αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Ο εμβολιασμός των ασθενών για τη γρίπη και τον πνευμονιόκκοκο είναι ουσιώδους σημασίας παρέμβαση. Η πνευμονική αποκατάσταση παίζει επίσης πολύ βασικό ρόλο γιατί βελτιώνει τα συμπτώματα, βοηθά τον ασθενή να ανταποκρίνεται καλύτερα σωματικά, αλλά και συναισθηματικά, στις καθημερινές του δραστηριότητες και εν τέλει βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Οι φαρμακολογικές θεραπείες στη ΧΑΠ παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση των συμπτωμάτων, στη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των παροξύνσεων, στη βελτίωση της αντοχής στην άσκηση και συνολικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η φαρμακευτική αγωγή στη ΧΑΠ συνήθως χορηγείται με εισπνοή και για το λόγο αυτό η τεχνική της εισπνοής από τον ασθενή παίζει ουσιαστικό ρόλο για τη σωστή λήψη της αγωγής. Συνεπώς τόσο η τεχνική εισπνοής όσο και η τακτική λήψη της, σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, θα πρέπει να επανεκτιμώνται τακτικά¹.