Άσθμα

Το άσθμα είναι μία συχνή νόσος με σημαντικες διαφορές ως προς τα ποσοστά επιπολασμού μεταξύ των διαφόρων χωρών. Υπολογίζεται ότι 358 εκατομμύρια ανθρώπων υποφέρουν από άσθμα παγκοσμίως και ότι το άσθμα ευθύνεται για 495.000 θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο¹.

Το άσθμα οφείλεται σε χρόνια φλεγμονώδη διαταραχή των αεραγωγών και χαρακτηρίζεται από βρογχική υπεραντιδραστικότητα (δηλαδή αυξημένη αντίδραση των βρόγχων) και από στένωση των αεραγωγών. Η αυξημένη σύσπαση των βρογχικών λείων μυών, το οίδημα στους αεραγωγούς, η υπερπαραγωγή βλέννης και ο βρογχόσπασμος είναι παράγοντες που συμβάλλουν στην παθοφυσιολογία του άσθματος. Το αποτέλεσματα των φλεγμονωδών διεργασιών είναι η αναδιαμόρφωση των αεραγωγών (δηλαδή οι δομικές αλλαγές τους) με αύξηση των δομικών στοιχείων που υπάρχουν στο τοίχωμά τους, γεγονός που μπορεί να επιφέρει αλλαγές και στη λειτουργία τους^1,2.

Τα πιο συχνά συμπτώματα του άσθματος είναι ο συριγμός, το αίσθημα δύσπνοιας, το σφίξιμο στο στήθος και ο βήχας. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως ποικίλουν μέσα στην ίδια ημέρα (για παράδειγμα μπορεί να είναι πιο έντονα κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί) ή σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και μπορεί να υποχωρούν αυτόματα ή να απαιτούν κατάλληλη θεραπεία. Συχνά καταστάσεις όπως ιογενείς λοιμώξεις, αλλαγές του καιρού, έκθεση σε αλλεργιογόνα, εισπνοή ερεθιστικών ουσιών, όπως ο καπνός μπορεί να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα του άσθματος. Τα συμπτώματα αυτά επιπλέον μπορεί να έχουν σχέση και με αλλαγή στην αναπνευστική λειτουργία που ονομάζεται εκπνευστικός περιορισμός της ροής του αέρα και είναι μεταβαλλόμενος, όπως και η συμπτωματολογία. Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφονται τα συμπτώματα είναι δυνατό να διαφέρει από άτομο σε άτομο ανάλογα με την ηλικία ή την κουλτούρα. Η επιδείνωση της κατάστασης του άσθματος και η απώλεια ελέγχου των συμπτωμάτων, ονομάζεται παρόξυνση άσθματος².

Το άσθμα μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Η μεγάλη ετερογένεια από την οποία χαρακτηρίζεται το άσθμα οδήγησε στην προσπάθεια ταξινόμησής του σε φαινοτύπους^1,2.

Ο φαινότυπος αποτελείται από παρατηρήσιμα χαρακτηριστικά ενός οργανισμού που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση του γονότυπου με το περιβάλλον³.

Μερικοί από τους πιο συχνούς φαινοτύπους που έχουν αναγνωριστεί με βάση κλινικά χαρακτηριστικά, βιοδείκτες και απάντηση στη θεραπεία είναι το αλλεργικό άσθμα (ο πιο εύκολα κλινικά αναγνωρίσιμος φαινότυπος), το μη αλλεργικό άσθμα (π.χ. ουδετεροφιλικό, ηωσινοφιλικό, ακοκκιοκυτταρικό), το όψιμης έναρξης (στην ενήλικο ζωή) άσθμα, το επαγγελματικό άσθμα, το άσθμα με μόνιμο περιορισμό της ροής του αέρα, το άσθμα το σχετιζόμενο με παχυσαρκία και το άσθμα στην άσκηση^2,3.

To αλλεργικό άσθμα συχνά ξεκινά από την παιδική ηλικία και μπορεί να είναι μέτριο ή σοβαρό ανάλογα με τον ασθενή. Σχετίζεται συνήθως με άλλες ατοπικές νόσους, όπως είναι η αλλεργική ρινίτιδα, το έκζεμα και κάποιες φορές τροφικές ή φαρμακευτικές ελλεργίες που αναφέρονται στο ιστορικό του ίδιου του ασθενούς ή της οικογένειάς του^2,3.

Μετά τη σωστή διάγνωση και διαφοροδιάγνωση του άσθματος από άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτωματολογία, αξιολογείται ο έλεγχος του άσθματος και κατά πόσο έχει επιτευχθεί με τη λήψη κατάλληλης αγωγής. Ο έλεγχος του άσθματος εκτιμάται σε 2 βασικούς τομείς: τον έλεγχο των συμπτωμάτων και τον μελλοντικό κίνδυνο για ανεπιθύμητες εκβάσεις².

Η σοβαρότητα του άσθματος εκτιμάται αναδρομικά με βάση το επίπεδο της θεραπείας που απαιτείται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων και την αποφυγή των παροξύνσεων του άσθματος. Έτσι με βάση την ανταπόκριση στη θεραπεία το άσθμα ταξινομείται σε ήπιο, μέτριο και σοβαρό άσθμα².

Στην εκτίμηση του άσθματος μεταξύ άλλων, κεντρικό ρόλο παίζει η αξιολόγηση της ορθής χρήσης των συσκευών εισπνοής, η τακτική λήψη της θεραπείας σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού, η αξιολόγηση της πνευμονικής λειτουργίας καθώς και των συνοδών νοσημάτων που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επιβάρυνση των συμπτωμάτων και στην επιδείνωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς ².