To άσθμα είναι μία συνήθης χρόνια νόσος που επηρεάζει το 1-18% του παγκόσμιου ενήλικα και παιδιατρικού πληθυσμού, και υπολογίζεται ότι ευθύνεται για πάνω από 450.000 θανάτους ετησίως1,2. Σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών η οποία οδηγεί σε στένωση των αεραγωγών και σύσπαση των μυών γύρω από τους μικρούς αεραγωγούς2. Αυτό προκαλεί μία υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών και συμπτωματολογικά χαρακτηρίζεται από συριγμό, δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, και βήχα, καθώς και από μεταβαλλόμενο εκπνευστικό περιορισμό της ροής του αέρα1,2.
Τα συμπτώματα του άσθματος και ο περιορισμός της ροής του αέρα εναλλάσσονται χαρακτηριστικά με τον χρόνο ή μεταβάλλονται σε ένταση, ενώ πυροδοτούνται συχνά από έμμεσα ή άμεσα ερεθίσματα, όπως1:
- η άσκηση
- η έκθεση σε αλλεργιογόνο ή ερεθιστικό παράγοντα
- η αλλαγή του καιρού
- ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος
Τα συμπτώματα συχνά επιδεινώνονται τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, ενώ οι ασθενείς μπορούν να βιώνουν περισσότερα του ενός συμπτωμάτων2.
Το άσθμα μπορεί να επιβαρύνει την ποιότητα ζωής σε ανεπαρκώς θεραπευμένα άτομα, καθώς μπορεί να υποφέρουν από διαταραχές ύπνου, κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας και μειωμένη συγκέντρωση, ενώ μπορεί να έχουν αποχή από το σχολείο ή την εργασία, με οικονομικές επιπτώσεις στην οικογένεια και στην ευρύτερη κοινότητα2. Στην περίπτωση έντονων συμπτωμάτων, οι ασθενείς ενδεχομένως να χρειαστούν επείγουσα φροντίδα υγείας ή νοσηλεία για θεραπεία και παρακολούθηση, ενώ στις περισσότερες σοβαρές περιπτώσεις το άσθμα μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο2.
O έλεγχος του άσθματος εξαρτάται από την έκταση των χαρακτηριστικών της νόσου στον ασθενή, είτε της ελάττωσης ή αποδρομής τους κατόπιν θεραπείας1. Ο έλεγχος του άσθματος αξιολογείται σε δύο τομείς: τον έλεγχο της νόσου και τον κίνδυνο για ανεπιθύμητες εκβάσεις.
Ανάλογα με την σοβαρότητα του το άσθμα κατηγοριοποιείται σε ήπιο, μέτριο και σοβαρό άσθμα2. Η σοβαρότητα αξιολογείται αναδρομικά, μετά από τουλάχιστον 2-3 μήνες θεραπείας, από το επίπεδο της θεραπείας που απαιτείται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων και των παροξύνσεων1.
Το άσθμα είναι μια ετερογενής ασθένεια και επηρεάζει τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι ομάδες δημογραφικών, κλινικών ή/και παθοφυσιολογικών χαρακτηριστικών ονομάζονται συχνά «φαινότυποι του άσθματος». Έχουν εντοπιστεί πολλοί κλινικοί φαινότυποι, μερικοί από τους πιο συνηθισμένους είναι1:
- Αλλεργικό άσθμα: αυτός είναι ο πιο εύκολα αναγνωρίσιμος φαινότυπος άσθματος, ο οποίος συχνά ξεκινά στην παιδική ηλικία και σχετίζεται με το οικογενειακό ιστορικό αλλεργικής νόσου, όπως η αλλεργική ρινίτιδα, το έκζεμα ή οι αλλεργίες στα τρόφιμα ή στα φάρμακα.
- Μη αλλεργικό άσθμα: ορισμένοι ασθενείς έχουν άσθμα που δε σχετίζεται με αλλεργία.
- Άσθμα όψιμης έναρξης: ορισμένοι ασθενείς και ιδιαίτερα γυναίκες παρουσιάζουν άσθμα για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή τους και τείνουν να είναι μη-αλλεργικοί.
- Άσθμα με επίμονο περιορισμό της ροής του αέρα: ορισμένοι ασθενείς με μακροχρόνιο άσθμα αναπτύσσουν περιορισμό της ροής του αέρα που είναι επίμονος ή ατελώς αναστρέψιμος, το οποίο πιστεύεται ότι συμβαίνει λόγω της ιστικής αναδιαμόρφωσης των αεραγωγών.
- Άσθμα σχετιζόμενο με την παχυσαρκία: ορισμένοι παχύσαρκοι ασθενείς με άσθμα έχουν έντονα αναπνευστικά συμπτώματα
Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται στην αναγνώριση του μοτίβου των συμπτωμάτων του αναπνευστικού συστήματος και στο μεταβαλλόμενο εκπνευστικό περιορισμό της ροής του αέρα. Η περιγραφή των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και την κουλτούρα των ασθενών1.
Στην εκτίμηση του άσθματος αξιολογούνται ο έλεγχος των συμπτωμάτων, ο κίνδυνος για δυσμενείς εκβάσεις όπως παροξύνσεις, η πνευμονική λειτουργία και οι ανεπιθύμητες ενέργειες, η τεχνική λήψης των θεραπειών και η συμμόρφωση σε αυτές, καθώς και οι συνοσηρότητες που μπορεί να συνεισφέρουν στο φορτίο των συμπτωμάτων και την ποιότητα ζωής1.
Η θεραπεία στοχεύει στον περιορισμό και την ανακούφιση από τα συμπτώματα1. Αν πρόκειται για αλλεργικό άσθμα, η αποφυγή του αλλεργιογόνου που το προκαλεί μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα.
Η θεραπεία που συνήθως εφαρμόζεται περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή κατά περίπτωση1.
Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζονται από τον ασθενή τα πρώτα συμπτώματα, ώστε να απευθύνεται έγκαιρα στον ειδικό για τη σωστή διάγνωση και θεραπεία1. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του άσθματος απαιτεί καλή συνεργασία μεταξύ του ασθενή και του ειδικού επαγγελματία υγείας1.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το άσθμα, παρακαλούμε επισκεφτείτε τον ιστότοπο της Novartis www.medicalportal.novartis.gr αποκλειστικά για Επαγγελματίες Υγείας.